Voor iedereen die geïnteresseerd is in cosmetische ingrepen, zijn de berichten over het conflict tussen de verschillende beroepsgroepen waarschijnlijk bekend. Hoewel dit onderwerp vaak in het nieuws is geweest, blijft het gesteggel over de interpretatie van het Kwaliteitskader Cosmetische Zorg actueel.

Het blijkt lastig voor de beroepsgroepen om overeenstemming te bereiken over de 'verdeling' van cosmetische ingrepen. Een situatie die niet uniek is, ook in ziekenhuizen lijken bepaalde medisch specialisten zich ingrepen toe te eigenen. 

Het Kwaliteitskader Cosmetische Zorg

Het doel van het Kwaliteitskader is om te beschrijven wat goede en veilige cosmetische zorg inhoudt en hoe alle betrokkenen hieraan kunnen bijdragen. Het is essentieel dat cliënten duidelijke informatie krijgen en bewust kunnen kiezen voor een cosmetische ingreep. Het kader geeft inzicht in de kwaliteitseisen en wat cliënten mogen verwachten van cosmetische zorg. Het beschrijft ook de afspraken tussen zorgverleners en zorginstellingen om de kwaliteit van zorg te waarborgen en te verbeteren.

Historie van het Kwaliteitskader

Sinds 2014 zijn er meerdere pogingen ondernomen om richtlijnen en normen voor cosmetische zorg vast te stellen. De betrokken partijen slaagden er echter niet in om tot een consensus te komen. In 2017 werd het project door het VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) als een meerjarenplan gekenmerkt. Het Zorginstituut nam de coördinatie op zich en in 2019 werd het Kwaliteitskader Cosmetische Zorg in het register opgenomen, met opdrachten voor de betrokken partijen. Echter, ook anno 2024 is er nog geen eenduidig beleid tot stand gekomen. Het kader lijkt ruimte vrij te laten voor interpretatie.

Gesprek tussen Roel Fresow en Tom Decates

Namens de Expertisegroep Cosmetische Ingrepen gaan plastisch chirurg Roel Fresow en cosmetisch arts KNMG Tom Decates met elkaar in gesprek over het conflict, dat zij liever een uitdaging noemen. Hieronder volgt een samenvatting van hun gesprek.

Kwalificaties en bekwaamheid

Roel Fresow (R): "Het is cruciaal dat iedereen zich bewust is van wat veilig is en wat niet. Je moet weten wat je wel en niet kunt doen, en je bekwaamheid moet binnen die grenzen passen. Er zijn basisartsen, cosmetisch artsen en huisartsen die operaties uitvoeren die hun competentiegebied overschrijden. Bekwaamheid toetsen is lastig, want bevoegdheid betekent niet automatisch bekwaamheid."

Tom Decates (T): "​​Veilige toepassing van cosmetische ingrepen is vastgelegd in de wet BIG en de WKKGZ en in de richtlijnen van de beroepsverenigingen. "De patiëntveiligheid staat voorop, en dat betekent dat er duidelijke richtlijnen moeten zijn over de bekwaamheid op basis waarvan een arts bepaalde ingrepen mag uitvoeren."

Categorieën van ingrepen

R: "Cosmetisch artsen kunnen zich richten op categorie 1 en 2 ingrepen, zoals kleine chirurgische ingrepen als het verwijderen van een moedervlekje of het verminderen van huidoverschot aan de bovenoogleden. Voor complexere ingrepen (categorie 3 en hoger), denk aan buikwandcorrecties, facelifts, onder ooglidcorrecties en liposucties is een specifieke opleiding nodig. Het is niet voldoende om te zeggen dat iemand bekwaam is omdat hij of zij een ingreep vaak heeft uitgevoerd; het gaat erom hoe je handelt als iets misgaat en of je dan ook de bekwaamheid bezit om je handelen hierop aan te passen. Ook moet alles om de arts heen passen binnen zijn of haar bekwaamheid. Denk aan de juiste apparatuur, de juiste (operatie)ruimtes en de juiste assistentie. En daar ontbreekt het in mijn ogen weleens aan."

T: ""De NVCG ontwikkelt opleidingsmodules voor chirurgische ingrepen, omdat het pallet van de cosmetische geneeskunde ook operatieve behandelingen bevat en een cosmetisch arts KNMG dus ook chirurgisch opgeleid moet kunnen worden. Als een behandeling niet tot de competentie van de cosmetisch arts hoort, moet die kunnen doorverwijzen naar collega specialisten.””

R: “Gaat het inderdaad om een moedervlekje of een bovenooglidcorrectie waarbij alleen overtollige huid wordt weggehaald? Een onderooglidcorrectie behoort toch echt tot categorie 3. Omdat je bij een onderooglidcorrectie niet alleen een reepje huid dient weg te halen, maar de diepere lagen in gaat, waarbij ook spier- en vetweefsel wordt verplaatst. En ik denk dat daar de grens ligt. Als je categorie 2 zou moeten typeren, moet zich dat beperken tot alles wat begrensd wordt tot de huid.”

Samenwerking en patiëntveiligheid

R: "In onze kliniek werken we samen met cosmetisch artsen. Het is belangrijk om te beseffen dat we niet alles zelf hoeven te doen. Het delegeren van laagcomplexe zorg aan competente collega's kan kosten besparen en de zorg efficiënter maken."

T: "Samenwerking is essentieel voor patiëntveiligheid. We moeten kijken naar hoe we elkaar kunnen versterken in het belang van de patiënt. Het is jammer dat de media vaak de conflicten benadrukken in plaats van de samenwerkingsmogelijkheden."

Bereidheid tot samenwerking

Het interview tussen Roel Fresow en Tom Decates toont aan dat er ruimte is voor samenwerking tussen cosmetisch artsen en plastisch chirurgen. Wellicht dat hun deelname aan de Expertisegroep Cosmetische Ingrepen de bereidheid tot samenwerken al enigszins verraadt. Op individueel niveau lijkt een goede samenwerking tussen plastisch chirurgen en cosmetisch artsen dan ook vanzelfsprekend. Sterker nog, in veel praktijken werken de verschillende disciplines al succesvol samen. Het zou mooi zijn als ook op het niveau van overkoepelende organisaties deze samenwerking kan worden bereikt. Dit staat of valt met het gezamenlijk vaststellen waar ieders talenten, competenties en grenzen liggen.

Patiëntveiligheid voorop

Ondanks de uitdagingen met het kwaliteitskader, delen beide professionals de visie dat patiëntveiligheid voorop moet staan en dat samenwerking de sleutel is tot het verbeteren van de kwaliteit van zorg. Het blijft belangrijk om duidelijke afspraken te maken en deze na te leven, zodat cliënten verzekerd zijn van veilige en kwalitatieve cosmetische zorg.

Dit gesprek tussen plastisch chirurg Roel Fresow en cosmetisch arts KNMG Tom Decates is opgemaakt namens de Expertisegroep Cosmetische Ingrepen.

De interdisciplinaire Expertisegroep heeft het primaire doel om maatschappelijk onderzoek naar cosmetische ingrepen te bevorderen. Bevindingen van de onderzoeken verspreiden we onder relevante partijen, zoals overheidsorganisaties, (cosmetische) medische verenigingen en de beoogde gebruikers van cosmetische ingrepen. In de Expertisegroep zijn beroepsgroepen en consumenten vertegenwoordigd.